مقاله دکتر باغبانیان در خصوص آلودگی هوا

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت وگو با شفقنا:
آلودگی هوا بر شخصیت و شناخت افراد اثر منفی می گذارد

دکتر علی باغبانیان در گفت‌وگو با خبرنگار شفقنا به تاثیر منفی آلودگی هوا عملکرد رفتاری فرد، روابط فردی، اجتماعی، شغلی و... اشاره می‌کند و می‌گوید اگر مسوولان چاره‌ای برای این مشکل نیندیشند چیزی جز افزایش پرخاشگری، افسردگی، ابتلا به سرطان‌ و... گریبانگیر مردمان جامعه نخواهد شد.

دکتر علی باغبانیان، روان‌پزشک و استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار شفقنا، با اشاره به اینکه کمبود اکسیژن برای چند دقیقه باعث از کارافتادن مغز و منجر به مرگ مغزی می‌شود، گفت: مغز یکی از پیچیده‌ترین ارگان‌های بدن انسان است که سخت‌ترین وظایف را برعهده دارد؛ کنترل سیستم‌های عصبی، احساسات و عواطف هیجانی، راه‌رفتن، صحبت‌کردن، نفس کشیدن و... اگر به علت آلودگی هوا، میزان اکسیژن‌رسانی به مغز کاهش یابد، برخی نقاط حساس آن تحریک می‌شود و و فعالیت نادرست هر کدام از بخش‌ها باعث بروز اختلال‌های زیادی مانند افسردگی، پرخاشگری، بی‌تفاوتی، اختلال در تمرکز و توجه می‌شود.

تنفس هوای آلوده در کلانشهرها وضعیت شناختی افراد را دچار اشکال می کند

او با تاکید بر اینکه مغز برای کنترل اعمال هیجانی خود به اکسیژن نیاز دارد، ادامه داد: اختلال در گلوکزرسانی و اکسیژن‌رسانی به مغز، به‌سرعت بر عملکرد آن تاثیر می‌گذارد و عواطف هیجانی با علایمی چون افسردگی، پرخاشگری، اضطراب و کم‌حوصلگی نمایان می‌شود. اما نکته‌ای که باید به آن اشاره شود، این است که کاهش میزان اکسیژن در مغز، قبل از اینکه بر عواطف هیجانی اثر بگذارد، عملکرد ذهنی فرد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و انجام فعالیت‌های ذهنی مانند محاسبه، یادآوری اطلاعات و توجه و تمرکز را مختل می‌کند. درحقیقت بررسی‌ها و تحقیقات روان‌پزشکی نشان‌ می‌دهد تنفس فلزات سنگین، گازهای ناشی از سوخت و سوز ناقص موادسوختنی و ریزگردها در کلانشهرها وضعیت شناختی افراد را دچار اشکال می‌کند و کاهش قدرت تفکر، ضعیف شدن حافظه، پرخاشگری، عصبانیت و تحریک‌پذیری از عوارض آلودگی هواست.

آلودگی هوا بر شخصیت افراد تاثیر می‌گذارد

او با بیان این مطلب که آلودگی طولانی‌مدت هوا به‌تدریج بر شخصیت افراد تاثیر می‌گذارد، ادامه داد: انسان موجودی اجتماعی است که از طریق ارتباط با همنوعان خود نیازهایش را برآورده می‌کند، درحالی که در هوای آلوده به علت کاهش اکسیژن و اختلال در عملکرد مغز، مهارت‌های اجتماعی خود را از دست می‌دهد و دچار مشکلات می‌شود. مثلا اگر فردی برون‌گراست، درون‌ گرا می‌شود و ارتباط‌های اجتماعی وی به حداقل می‌رسد که در نهایت بر روابط اجتماعی و ارتباط‌های وی در محیط شغلی نیز تاثیر می‌گذارد. متاسفانه در کلانشهرها که آلودگی هوا شدید‌تر است، رفتارهای نوع‌دوستانه مانند احترام به دیگران و رعایت حق‌تقدم در رانندگی و... کاهش می‌یابد و میزان برخوردهای کلامی حتی به صورت درگیری‌های فیزیکی افزایش می‌یابد.

باغبانیان تصریح کرد: بروز حرکت‌های غیرارادی در افراد، نداشتن تعادل و گاهی بروز تشنج هم از دیگر عوارض رسوب مواد سمی موجود در مغز است. هر چه عوارض مسمومیت ناشی از سرب بیشتر شود، اختلال‌های ذهنی هم افزایش می‌یابد که به‌مرور فراموشی‌های دائم، بیماری‌های لرزشی و علایمی شبیه جنون در افراد ایجاد خواهد کرد.

آلودگی هوا و تاثیر آن بر پرخاشگری و فراموشی

استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به اینکه آلاینده‌ها چگونه می‌توانند باعث بروز اختلال در جسم و روان آدمی شوند، گفت: اگر بر میزان ذرات معلق در هوا مثل گازکربنیک، آزبست و ترکیب‌های شیمیایی، ریزگردها و ریزآلاینده‌ها افزوده شود، خطر آنها فقط به مشکلات جسمی (واکنش‌های آلرژیک، حمله‌های آسم، بیماری‌های قلبی- عروقی و حتی احتمال افزایش خطر مرگ در افراد سالمند و کسانی که مشکلات قلبی - عروقی یا ناراحتی‌های تنفسی دارند) ختم نمی‌شود، بلکه نشانه‌های روانپزشکی هم به وجود می‌آورد؛ اضطراب، تغییرات خلقی، بی‌قراری، افسردگی، سردرد، احساس خستگی و کاهش تمرکز از عوارض روانی تنفس ریزآلاینده‌هاست. رسوب این مواد و ترکیب‌ها به شکل حاد و تدریجی بروز سرطان مغز را که نادرترین اختلال ناشی از آلودگی هواست تا سردرد که شایع‌ترین علایم عصبی است، به دنبال دارند. در این بین بیشترین کسانی که در معرض اختلال‌های عصبی ناشی از آلودگی هوا قرار دارند، کسانی هستند که سابقه اختلال‌های روان‌پزشکی در آنها وجود دارد زیرا امکان تشدید علایم و بیماری افزایش می‌یابد بنابراین باید به بیماران مبتلا به سابقه اختلال‌های روان‌پزشکی مانند افسردگی، اضطراب و حتی اختلال‌های خلقی و جنون بیشتر توجه شود چون امکان تشدید علایم و عود حمله‌های بیماری‌شان وجود دارد.

این روانپزشک با تاکید بر اینکه عوارض آلودگی افراد سالخورده و کودکان را بیشتر تهدید می‌کند، گفت: متاسفانه گاهی شاهد هستیم به هشدارهای آلودگی هوا کمتر توجه می‌شود. درحالی که به دلیل ضعف سیستم ایمنی و وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند فشارخون، دیابت، قلبی‌-عروقی در سالمندان و شرایط فیزیکی بدن کودکان، بیشتر در معرض آسیب هستند و در این شرایط اختلال‌های رفتاری، پرخاشگری، عصبانیت، درگیری فیزیکی، اختلال حافظه و احساس خستگی دائم برای کودکان خطرناک است زیرا ریزگردها باعث اختلال دستگاه عصبی در آنها می‌شود. معمولا با کاهش عملکرد ذهنی در کودکان شاهد افت تحصیلی آنها نیز هستیم. توصیه می‌شود درمواقعی که هوا آلوده است افراد از منزل خارج نشوند و مایعات به‌خصوص لبنیات کم‌چرب، آب و انواع میوه و سبزی‌ها را مصرف کنند.

مسوولان رفع آلودگی هوا را جدی بگیرند

باغبانیان در پایان با ذکر این نکته که در 50 درصد موارد با رفع آلودگی، بیماری همچنان پابرجاست، گفت: دولت و مسوولان که سیاستگذاران نظام محسوب می‌شوند باید این موضوع را جدی بگیرند. متاسفانه در کشور ما مشخص نیست علت مرگ چه تعداد از افرادی که فوت‌کرده‌اند، عوارض جسمی، روانی یا عوارض پایدار مغزی است چون هنوز تحقیقات کافی در این مورد انجام نشده. مسوولان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، از افزایش 30 درصدی ابتلا به اختلال‌های تنفسی و مراجعه به بیمارستان صحبت می‌کنند. متاسفانه اگر آلودگی هوا منجر به بروز بیماری‌های جسمی و اختلال‌های روانی شود، در 50 درصد موارد بیماری حتی با رفع آلودگی، همچنان ادامه پیدا می‌کند و در فرد می‌ماند بنابراین فقط نباید به فکر پاک‌کردن صورت مساله بود بلکه باید به فکر راه‌حلی برای این معضل باشیم